Dit is hét moment om omgevingen te vermenselijken

Forward Spaces, Nieuws 5 min.

In drie maanden tijd veranderden de overvolle autowegen in fiets- en wandelpaden, werd de kantoortuin ingeruild voor de achtertuin en werd de koffiepauze vervangen door een kort rondje door de wijk.

De afgelopen maanden zijn we de omgeving waarin we wonen, werken en recreëren, radicaal anders gaan benutten. En wellicht nog belangrijker, (weer) gaan zien vanuit onszelf als mens. Een beweging die al gaande was maar door corona in een stroomversnelling is gekomen. In drie maanden tijd veranderden de overvolle autowegen in fiets- en wandelpaden, werd de kantoortuin ingeruild voor de achtertuin en werd de koffiepauze vervangen door een kort rondje door de wijk. Welke ontwikkelingen omtrent omgevingen verwachten we voor de komende tijd en hoe spelen we hierop in?

Aan de hand van het Futurise®-trendmodel brengen we de verwachte ontwikkelingen in kaart.

We begeven ons op een kantelpunt

Het optimisme, de openheid en de uitbundigheid van onze Westerse maatschappij gaan plaatsmaken voor een wereld die voorzichtiger en minder vrij wordt. Bestaande gewoontes, patronen, manieren en systemen zullen minder goed functioneren. Onze mentale mindset volgt een vast ritme. Een golfbeweging – of cyclus – van periodes van toe- en afnemende onzekerheid, die telkens opnieuw een omslagpunt bereikt. Op dit moment bevinden we ons op zo’n punt. Ons gedrag en onze behoeftes gaan voor een groot deel bepaald worden door gevoelens van onbewuste angst en onzekerheid. Dat wordt niet veroorzaakt door corona, maar wel versterkt.

De nieuwe jaren ‘70

We onderzoeken, volgen, duiden en voorspellen maatschappelijke ontwikkelingen met behulp van ons Futurise®-trendmodel. Dit model is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit van Gent en is gebaseerd op ruim veertig jaar wetenschappelijk onderzoek naar gedrag. Futurise® leert ons dat de komende jaren veel gelijkenis gaan vertonen met de jaren ‘70. Niet een-op-een hetzelfde natuurlijk, maar we zullen veel van de algemene karakteristieken en kenmerken van toen weer terug gaan zien. 

Onderstaande figuur geeft het ritme van de cyclus weer:

De drie belangrijkste key-behoeften voor omgevingen voor komend decennium

Welke rol spelen of moeten omgevingen spelen op het kantelpunt waar we ons momenteel bevinden? Een tijd met gevoelens van onbewuste angst en onzekerheid. Vanuit het Futurise-gedachtegoed en onze kennis en ervaring op het gebied van omgevingen, delen we de drie belangrijkste key-behoeften die het verschil gaan maken in het komende decennium. We lichten ze toe aan de hand van een aantal inspirerende voorbeelden en initiatieven van nu.

1. Veiligheid en geborgenheid

Door de toegenomen angst hebben we behoefte aan veiligheid en controle. Hoe creëer je, op een passende en menselijke manier, het gevoel van veiligheid, geborgenheid en overzicht in een omgeving? De experimenten en gesprekken over het straatbeeld zijn hiervan een mooi voorbeeld. Voor wie zijn ze ingericht? Straten bij scholen zijn vaak onveilig, ouders en kinderen moeten oppassen voor automobilisten. Zou het niet andersom moeten zijn en juist een veilig en geborgen gevoel moeten geven? In Den Haag is er nu een initiatief waar bij tientallen scholen een speciale ’schoolstraat’ wordt gerealiseerd; tijdens het halen en brengen kan je er met de auto niet in (1). In dit initiatief staat de scholier centraal. ‘Client-centered’ is in innovatieprocessen het uitgangspunt. Onze oproep om ‘Human-centered’ te kijken naar omgevingen sluit hier heel goed bij aan. Daarnaast grijpen wereldsteden als Milaan en Barcelona dit moment aan om hun straatbeeld te veranderen: van autostad naar fietsparadijs. Een drastische verbetering voor het milieu, veiligheid en leefbaarheid in steden (2). Iets wat al jaren op de agenda stond en nu versneld gerealiseerd kan worden.

2. Waarderen en benutten van de natuur

Vanuit verschillende invalshoeken is er meer behoefte aan verbinding met de natuur: meer ‘groen’ in huis, zelf de natuur in gaan, gezondheid, vergroening en verduurzaming van steden. Naast behoefte is verbinding met de natuur zelfs een glasheldere noodzaak; jaarlijks sterven er volgens de WHO acht miljoen mensen wereldwijd door luchtvervuiling (3).

Als voorbeeld noem ik Copenhill (4): ‘s Werelds schoonste waste-to-energy-energiecentrale in Kopenhagen, met een skipiste en park op het dak, dat bij uitstek een voorbeeld is van duurzaamheid 2.0. Zelf noemen ze het hedonistische duurzaamheid: het leuk en menselijk maken van duurzaamheid. Een duurzame stad of omgeving is niet alleen beter voor het milieu, maar ook aangenamer voor het sociale leven van haar burgers. Het park moet een magneet zijn voor de flora en fauna, waarbij bezoekers worden betrokken om ‘zaadbommen’ te verspreiden.

Naast het creëren van een groene omgeving is er een duidelijke hang naar de natuur. Er is meer besef en aandacht voor gezondheid. In de natuur zijn, bijvoorbeeld een wandeling in het bos, heeft aantoonbaar gunstige effecten op het herstel bij stress en ziekte. Maar belangrijker nog, het draagt bij aan een proactieve positieve gezondheid; ‘je vermogen om met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan’ (5, 6).

3. Balans: mentaal en fysiek

We hebben de mentale en fysieke balans geforceerd anders ervaren de afgelopen periode. Het heeft veel mensen en organisaties aan het denken gezet en bewust laten nadenken over wat nu de juiste balans is en wat de (positieve) impact hiervan is. Is het echt nodig om alle dagen op kantoor te zijn? Waar kan ik in de buurt werken? Hoe kan ik mijn omgeving beter benutten? Maar ook: Hoe blijf ik in verbinding met mijn collega’s? Het vinden van de juiste balans blijft de belangrijkste behoefte.

De gemeente Amersfoort is hier een mooi voorbeeld van. Zij hebben de ambitie om dé speelstad van Nederland te worden (7). Het afgelopen decennium is het aantal uren dat kinderen per week buiten spelen drastisch afgenomen (destadamersfoort.nl). Sportivate en Amersfoort zetten zich in voor de verbetering van de mentale en fysieke balans. Ze hebben als uitgangspunt dat kinderen en ouderen buiten horen te spelen omdat op die manier kinderen het goede voorbeeldgedrag kunnen opvolgen en daarmee integreren in hun leven.

Een laatste voorbeeld rondom deze behoefte is de vakantiestraat. De vakantiestraat speelt in op de coronaperiode waarin veel Nederlanders niet op vakantie gaan en thuisblijven. De vakantiestraat maakt plaats voor sport, spel, ontmoeting, en vooral ontspanning. Natuurlijk in een groene omgeving (8).

Dit is hét moment om omgevingen te vermenselijken

Omgevingen zijn de afgelopen eeuwen, decennia en jaren ontwikkeld en aangepast. Het zijn de plekken waar we leven, wonen, sporten, werken en recreëren; een (basis)fundament in ons leven dus! Sluit het straatbeeld, bekeken vanuit de automobilist, nog wel aan of wordt het tijd om deze ‘human-centered’ te bekijken? Is het daadwerkelijk nodig om voor elke werknemer een plek te hebben als er ruimtes in overvloed zijn door het land? En zijn er wel voldoende mogelijkheden om de verbinding met de natuur te maken? Probeer eens vanuit ‘vermenselijking’ naar de omgevingen te kijken die ons dichter bij elkaar brengen (figuurlijk) en dichter bij onszelf.

Fresh Forward

Wij zetten ons bij Fresh Forward in voor positieve omgevingsimpact. Omgevingen met positieve impact voor mensen op mentaal, fysiek en sociaal niveau. Omgevingen die mensen raken en in beweging zetten, waar je graag verblijft en waar je identiteit tot leven komt. Of het nu gaat om een werkomgeving of openbare ruimte. Meer weten over hoe een omgeving te creëren met een magneetwerking en positieve impact op mensen?

Door Claire Bijl, 12 juni 2020

Bronnen

1. https://decorrespondent.nl/11240/den-haag-laat-zien-dat-het-kan-de-straat-bij-school-inrichten-voor-scholieren/1181853123000-2e484323
2. https://nos.nl/collectie/13841/artikel/2331437-milaan-grijpt-coronacrisis-aan-om-van-autoparadijs-een-fietsstad-te-maken
3. https://www.who.int/health-topics/air-pollution#tab=tab_1
4. https://www.copenhill.dk/en/
5. https://www.allesisgezondheid.nl/wp-content/uploads/2019/05/Positieve-gezondheid-Beter-in-het-Groen-AV.pdf
6. https://iph.nl
7. https://www.destadamersfoort.nl/premium/sport/overig/312039/premium-sportivate-streeft-naar-een-speelstad-amersfoort-674798
8. https://www.vakantiestraat.nl