Rituelen en houvast
Na de vertrouwde jingle en de alom enthousiaste introductie van wederom een veelbelovende avond van Matthijs van Nieuwkerk, start tafeldame Halina Reijn eind februari een nieuwe aflevering van De Wereld Draait Door (DWDD). Er hangt een licht gespannen sfeer. Het coronavirus breidt zich steeds verder uit, een hoge nieuwsdichtheid en grotere onzekerheid over de veiligheid in Nederland tot gevolg.
Een mini-ritueeltje
Halina grijpt dit moment aan om Nederland erop attent te maken dat we het ‘handen wassen’ – een belangrijke voorzorgsmaatregel die we zelf meerdere keren per dag kunnen nemen – totaal verkeerd aanpakken. Twintig seconden lang goed schrobben is de regel. Een target dat nu enkel vijf procent van de Nederlandse bevolking haalt. Vrouwen wassen hun handen gemiddeld zeven seconden. Mannen maken zich er nog sneller van af. In zes seconden is de gemiddelde wasbeurt wel voorbij.
De volgende werkdag besloot ik bij een toiletbezoek de proef op de som te nemen. Twintig seconden lang – 
twee keer happy birthday – waste ik mijn handen, en legde ik naast officieel schone handen nog iets anders bloot. De kracht van een mini-ritueeltje.
Organisaties in beweging
Bij Fresh Forward houd ik mij dagelijks bezig met strategische vernieuwing en ontwikkeling van organisaties. Samen met organisaties onderzoeken we hun unieke kracht, en hoe zij vanuit die kracht positieve impact kunnen maken in een steeds veranderende economische- en maatschappelijke context. Vervolgens kijken we welke beweging je als organisatie in moet zetten om deze impact te verwezenlijken.
De paradox
In deze beweging zit altijd een paradox. Aan de ene kant roept beweging ontzettend veel positieve energie op: nieuwe kansen, een veelbelovende stip op de horizon, flexibiliteit en innovatie. Aan de andere kant groeit bij dit nieuwe toekomstbeeld een gevoel van onzekerheid. Verandering betekent meer onbekendheid, minder controle en houvast.
Houvast in tijden van onzekerheid
Bij verandering en de daarbij horende onzekerheid, krijgen mensen (on)bewust meer behoefte aan houvast. Houvast geeft even lucht; het biedt zekerheid en een gevoel van controle. Rituelen zijn een heel mooi middel voor houvast. Een ritueel is een diepgaand, maar vaak ondergewaardeerd instrument. Religies gebruiken al eeuwenlang de kracht van rituelen. Persoonlijke en individuele rituelen geven een gevoel van rust en bezinning. En groepsrituelen zorgen voor herkenning, verbinding en duidelijkheid (‘zo doen we dat altijd hier’).
Klein gebaar, grote impact
Juist nu, in deze tijd van enorme onzekerheid, kunnen rituelen ons heel goed helpen. Zo kunnen organisaties en teams nu met bestaande rituelen verbinding houden in tijden van sociale afstand. Of de verbinding versterken door nieuwe rituelen met elkaar te starten.
Zelf begonnen wij onze werkweek, na de oproep zoveel mogelijk thuis te werken, op maandagochtend gewoon met onze – nu virtuele – Fresh Start. Een moment waarop iedereen de tijd voor zichzelf en voor elkaar neemt om te delen hoe we er persoonlijk in staan, waar we vorige week blij van werden en wat de focus zal zijn de komende week. En heb ik tussen de middag zowel off- als online genoten van onze dagelijkse Fresh Shake.
Maar ook elke dag bewust (met elkaar) de tijd nemen voor lunch, een wandeling, of twintig seconden handen wassen kunnen net die lucht en houvast geven die in deze tijden van onzekerheid zo belangrijk zijn.
Momentjes van aandacht en verbinding
De boodschap is helder: zorg er als organisatie voor dat je tijdens een verandering ook ruimte creëert voor lucht en houvast. Kleine momentjes van aandacht voor jezelf en voor verbinding. Rituelen kunnen daar ontzettend goed bij helpen.
Door Sasja de Vos, Core Explorer bij Fresh Forward – 16 maart 2020